همه چیز درباره دمنوش ها
دمنوش نوعی نوشیدنی است که در آن جزیی از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوست میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب هستند، به صورت خشک یا
تازه مورد استفاده قرار می گیرد. دم کردن یا گرفتن عصاره به وسیله آب، متداول ترین و قدیمی ترین روش به کار بردن داروهای گیاهی است.
در این مطلب از پارس زنبق به آشنایی کامل از دمنوش ها می پردازیم .
دمنوش چیست؟
چند وقتی است دمنوش‌های گیاهی و میوه‌ای مورد استقبال و مصرف بعضی خانواده‌ها قرار گرفته است. البته این استقبال دلایل زیادی دارد؛ بعضی برای نفع درمانی از
این دمنوش‌ها استفاده می‌کنند.
بعضی افراد برای تنوع بخشیدن به نوشیدنی روزانه آن را جایگزین چای کرده اند و برخی هم به خاطر آن که به اطرافیان ثابت کنند آدم شیک و باکلاسی هستند، جعبه آن
را روی میز کارشان قرار می دهند یا برای پذیرایی به کار می برند ، اما سوال اینجاست چه تفاوتی میان دمنوش با جوشانده گیاهی و چای وجود دارد؟
آیا به دمنوش ها رنگ و طعم اضافه می کنند؟ دمنوش هایی که دارای چند گیاه مخلوط می باشند تاثیر بهتری دارند یا آنهایی که از یک گیاه تهیه شده است؟
آیا از دمنوش ها همچون چای می توان به صورت روزانه استفاده نمود؟ مصرف دمنوش ها به شکل کیسه ای بهتر است یا فله ای؟
فرق دمنوش با جوشانده
اغلب گیاهان بافت سفت و خشنی دارند که بدن قادر به هضم این بافت و دسترسی به ترکیبات مفید آن نمی باشد.
در نتیجه برای آن که ما بتوانیم از این ترکیبات سودمند نفع ببریم با خیساندن گیاه در آب، دم کردن یا جوشاندن به اثرات مهم آن دست پیدا می کنیم.
البته باید بدانید دم کردن و جوشاندن گیاهان دو روش مختلف دارد و نوشیدنی حاصل از هر روش ، خاصیت و تاثیر جداگانه ای بر بدن خواهد گذاشت .
بیشتر ادویه ها، میوه ها، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان را می توان خشک و پودر کرد و برای تهیه دمنوش استفاده نمود.
در این روش گیاه را می کوبند و در آب جوش به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در حالی که در ظرف بسته است، روی بخار ملایم قرار می دهند و بعد صاف می کنند.
نوشیدنی حاصل از برگ های چای، گل گاوزبان، گل ختمی، به لیمو، سنبل الطیب یا انواع چای میوه ای نوعی دمنوش گیاهی می باشد، اما در مقابل اگر گیاه را مستقیم
با آب سرد یا گرم بجوشانند جوشانده ای حاصل می شود که خاصیت و اثر آن قوی تر از دمنوش است، زیرا حین جوشاندن مواد بیشتری از گیاه خارج می گردد و پیشنهاد
می شود برای مصارف روزانه از دمنوش استفاده شود. البته به این معنا نیست که جوشانده بهتر از دمنوش است و تصمیم بگیرید هر نوع گیاهی را در آب بجوشانید تا نفع
بیشتری از آن ببرید.
بسیاری از گیاهان باید به صورت دمکرده استفاده شوند و اگر بر اثر نا آگاهی یا غفلت جوشانده شود خاصیت آن تغییر خواهد کرد و گاهی موادی از گیاه آزاد می شود که
دارای عوارض ناگواری است. در نتیجه از جوشاندن گیاهانی که به صورت فله ای عرضه و توسط افراد ناآگاه و بی تجربه برای درمان دردی پیشنهاد می شود، اجتناب کنید.
تفاوت دمنوش با چای
چای سیاه یا چای سبز نوعی نوشیدنی میباشد که از برگ گیاهی به نام کاملیا سیننسیس تهیه می شود؛ اما دمنوش یا چای گیاهی ، از برگ، گل و یا پوست درخت
مثل دارچین ، میوه، ریشه و یا دانه گیاهان بخصوصی به غیر از کاملیا سیننسیس تهیه خواهد شد.
به دمنوش ها رنگ و طعم می زنند؟
گاهی هنگام خوردن بعضی دمنوش های گیاهی یا میوه ای طعم و بوی تندی احساس می شود و در تماس با آب جوش رنگی قوی از آن تراوش می شود که به نظر
می آید سنتزی و مصنوعی است.
در این خصوص لازم است بدانید بعضی دمنوش های گیاهی مانند دمنوش نعناع یا دارچین به طور طبیعی رنگ یا اسانس تندی دارند و بخصوص آن که اگر بخوبی ریز شده
و درون کیسه های کاغذی بسته بندی شوند، در تماس با آب جوشیده، رنگ یا ماده معطر آنها سریع استخراج خواهد شد.
در واقع اغلب دمنوش ها بجز چای به دلیل آن که اسانس زیادی دارد کمتر دارای رنگ و طعم مصنوعی هستند، اما این نشان دهنده آن نیست که همه تولیدکنندگان متعهد
بوده و درون دمنوش های کیسه ای از گیاه خالص استفاده می نمایند.
چرا برخی دمنوش ها رنگ و بو ندارد و مزه آب می دهند؟
بعضی گیاهان اسانس و رنگ ضعیفی دارند و باید مدت زمان بیشتری دم بکشند تا اسانس آن خارج گردد، ولی اگر این مدت زمان سپری شد و اثری از رنگ و خاصیت نبود
به تقلبی بودن محصول شک کنید.
دمنوش های کیسه ای چون حاوی گیاه پودر شده هستند طی پنج تا ده دقیقه دم میکشند و رنگ و اسانس شان خارج می شود، اما گیاهانی که به صورت برگ، ساقه
و ریشه کامل هستند باید بیشتر و گاهی تا ۲۰ دقیقه دم بکشند.
خوب و بد دمنوش های مخلوط
شاید این پرسش مطرح شود آیا گیاهان یا میوه هایی که برای تهیه چای گیاهی یا همان دمنوش با هم مخلوط می شود، می تواند بر هم تاثیر منفی گذاشته یا از اثرات
یکدیگر بکاهد؟
با توجه به این که بر اثر مخلوط کردن چند گیاه، خاصیت درمانی، اثرات تقویت کنندگی و آرام بخشی دمنوش ها افزایش می یابد و گاهی هم از میزان عوارض جانبی
گیاهان کم می شود، اما باید بدانید در مواردی هم تداخل اثر چند گیاه با یکدیگر می تواند از خواص دمنوش کاسته یا با ایجاد سمیت باعث بروز عوارض جزئی یا شدید
در مصرف کننده شود.
در نتیجه بدون آگاهی، از مخلوط کردن چندین نوع گیاه با یکدیگر پرهیز کنید. دمنوش های ترکیبی که به صورت صنعتی تولید و دارای مجوز بهداشت هستند، اغلب تحت
نظارت مسئولان مربوط کنترل شده و قابل اعتماد است.
نوشیدن روزانه دمنوش عارضه دارد؟
با توجه به این که اغلب دمنوش ها دارای رنگدانه، آنتی اکسیدان و ترکیبات ضدسرطان، ضددیابت، ضدفشارخون و ضدبیماری های قلبی ـ عروقی میباشند و بعضی از آنها
باعث کاهش خستگی و تمدد اعصاب میشوند و بعضی تقویت کننده معده، روده، کلیه و کبد هستند اغلب به صورت روزانه استفاده میشوند و گاهی در مصرف آن زیاده
روی می شود، اما باید بدانید دمنوش ها مانند برخی داروهای گیاهی یا شیمیایی امکان دارد همچون شمشیر دولبه عمل کنند و علاوه بر مزایای سودمند، اثراتی
همچون کاهش یا افزایش قند یا فشار خون از خود نشان دهند یا موجب بروز رخوت شوند یا با غذاهای مصرفی یا داروهای شیمیایی سازگار نبوده و به نفع شما نباشد.
در نتیجه دمنوش ها باید به میزان متعادل و در صورت بیماری با مشورت پزشک استفاده شود.به گفته متخصصان مصرف روزانه دمنوش هایی مثل مانند زیره، رازیانه
و گشنیز به مقدار مناسب بدون اشکال است، اما دمنوش گل گاوزبان که می تواند سبب کاهش یا افزایش فشار خون یا دیگر فاکتورهای خونی شود محدودیت مصرف دارد
و باید روی بسته بندی دمنوش ها مقدار، نوع مصرف، خواص درمانی و عوارض احتمالی آن درج گردد.
دمنوش کیسه ای یا فله ای؟
برگ های خشک شده گیاهانی مانند گل گاوزبان ، آویشن ، اسطوخودوس، نعناع و چای کوهی به صورت فله ای در بیشتر عطاری ها به فروش می رسد و بیشتر
نسل قدیمی ها از طرفداران پر و پا قرص آن می باشند، اما سوال اینجاست که مصرف دمنوش به شکل فله ای بهتر است یا کیسه ای؟
با توجه به این که گیاهان دم کردنی به دو شکل کیسه ای و فله ای در بازار عرضه می شوند و هر کدام طرفداران خاص خود را دارند،توصیه می شود بعضی گیاهان مانند
دارچین، رازیانه و زیره را به شکل فله ای تهیه و خودتان به میزان مورد نیاز پودر کنید، چون که بعداز خرد شدن، مواد موثر گیاه به مرور از بین خواهد رفت.
در مورد سایر دمنوش های فله ای نیز چون از نظر کیفیت، رنگ و بو بیشتر قابل بررسی هستند اگر از محل معتبری تهیه شود بهتر از انواع دمنوش های کیسه ای است،
اما اگر مصرف دمنوش کیسه ای برایتان راحت تر است انواعی را که به تاریخ تولید نزدیک ترند انتخاب نمائید.
دمنوش‌ها حاوی ترکیبات مفیدی می باشند که بر اثر گذشت زمان با اکسیژن هوا وارد فعل و انفعالات شده و از مزیتشان کاسته می شود.
دمنوش‌ها در محیط خشک، خنک و در سایه دو تا سه ماه قابل نگهداری می باشند و بیش از این زمان اگرچه طعم آن تغییر نمی کند و فاسد نمی شود، اما به مرور از فواید
آن کم می شود.
مصرف دمنوش سرد بجز برای برخی گیاهان خاص پیشنهاد نمی شود، چون که بر اثر سرد شدن، بعضی مواد مؤثر دمنوش از بین می رود و اثر نوشیدنی کاسته می شود.
بهتر است دمنوش حداکثر ظرف یک تا دو ساعت مصرف شود.