نقش ریز مغذی ها در کشاورزی
ریز مغذی ها در کشاورزی نقشی مثل نقش ویتامین‌ها برای بدن انسان دارند. گاهی به دلیل کمبودهای خاک در مواد ریز مغذی مجبور به استفاده از کودهای ریز
مغذی خواهیم شد. در انسان نیز به همین شکل میباشد، زمانی که غذای انسان به میزان کافی ویتامین نداشته باشد ما ضعیف می‌شویم و برای جبران این ضعف
باید از مکمل‌های ویتامینی مصرف کنیم.
نقش ریز مغذی ها در کشاورزی نیز درست مثل ویتامین‌ها در بدن انسان است. میکرو المنت‌ها یا همان ریز مغذی ها ترکیباتی می باشند که به میزان کم برای گیاه
ضروری است و معمولا در کنار کود کامل و به دلیل تقویت گیاه استفاده خواهد شد. شما با خرید کود های ریز مغذی از آذر سرو بامداد میتوانید تمامی عناصر مورد نیاز گیاه
را به صورت یک جا تامین کنید.
ریز مغذی چیست؟
عناصر غذايي مورد نياز گياه به سه دسته ي عناصر مضر، عناصر مفيد و عناصر ضروري تقسيم بندی می شوند. ریزمغذی عناصر لازم و يا ضروري كه گياه بدون آن ها
توانايي تكميل چرخه ي حيات خود را ندارد، شامل ١٦ عنصر است. کربن، اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، منگنز، روی، مس،
بر، مولیبدن و کلر اين شانزده عنصر می باشند. در اين ميان هفت عنصر آهن، منگنز، روی، مس، بر، مولیبدن و کلر به عنوان عناصر كم مصرف يا ريز مغذی دسته بندي
خواهند شد. هر دو دسته ي عناصر غذايي پرمصرف يا ريزمغذي ها (عناصر كم مصرف) براي ادامه ي حيات گياه ضروري هستند. تنها تفاوت اين دو دسته در مقدار نياز
گياه به آن ها است. عناصر ريز مغذی به ميزان كم تري مورد نياز گياه می باشند.
عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان
ریز مغذی ها در کشاورزی بسیار اهمیت دارند اما، به طور کلی یک گیاه برای رشد خود به ۱۷ عنصر شناخته شده نیاز دارد که در دو دسته ریز مغذی ها
و درشت‌‌مغذی‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. چیزی که مسلم است این است که گیاه به مقدار برابری به این عناصر نیاز نخواهد داشت و بسته به نوع گیاه ترکیب مورد نیاز از
عناصر نیز متفاوت است.
به طور مثال گیاهانی که در خانواده دانه‌های روغنی با حساب می آیند نیاز مبرمی به گوگرد دارند و گیاهانی که بر مبنای پروتئین میباشند نیاز مبرمی به نیتروژن دارند.
همچنین عنصر پتاسیم در درختان میوه و به منظور افرایش کیفیت میوه‌ها نقش قابل مهمی دارد.
این ۱۷ عنصر مورد نیاز گیاه در دو دسته عناصر ریزمغذی و درشت‌مغذی و به شرح زیر تقسیم بندی می‌شوند:
عناصر درشت مغذی
عناصر کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد در دسته عناصر درشت‌مغذی یا پر مصرف گیاهان قرار دارند که بسته به
نوع گیاه باید از آن‌ها به مقدار کافی در خاک وجود داشته باشد. البته قیمت کود NPK با این که ۳ عنصر اساسی را دارا است نسبت به تهیه این عناصر به صورت تک تک
بسیار بصرفه تر است.
ریز مغذی ها در کشاورزی
عناصری همچون بور، کلر، مس، آهن، منگنز، مولیبدن، نیکل، کبالت و روی نیز در گروه عناصر کم‌مصرف قرار دارند.
ریز مغذی ها در کشاورزی
ریز مغذی ها در کشاورزی عناصری هستند که به میزان کمی برای گیاه ضروری میباشند. به طور مثال اگر در یک کیلوگرم از خاک به ۱۰ گرم نیتروژن احتیاج داشته باشیم
به عنصری مثل مس به ۰.۵ گرم و یا حتی کمتر از این مقدار نیز نیاز داریم.
گیاه عنصر کربن را از co۲ موجود در هوا و هیدوژن و اکسیژن را نیز از آب تامین خواهد کرد. گیاه ما عمده عناصر باقی‌مانده مورد نیاز خود را از خاک و یا از برگ‌هایش تامین
می‌کند و اگر ما بخواهیم که بازدهی بالایی از محصول خود داشته باشیم باید عناصر مورد نیاز گیاه را در دسترس آن قرار دهیم.
عناصر ریزمغذی به میزان کم برای گیاه ضروری می باشند و اگر نتوانیم به مقدار کافی این عناصر را به خاک وارد کنیم بازدهی گیاه ما به شدت کاهش می یابد.
همچنین اگر مقادیر بالایی از این عناصر را به خاک وارد کنیم احتمالا اختلال در جذب عناصر و مسمومیت گیاه نیز وجود خواهد داشت.
انواع ریز مغذی ها در کشاورزی و کاربرد آن‌ها
در ادامه مطلب ریز مغذی ها در کشاورزی به طور خلاصه به کاربرد و موارد استفاده ریزمغذی‌ها در گیاهان مختلف خواهیم پرداخت .
آهن
عنصر آهن یکی از اجزای مهم آنزیمی در گیاهان میباشد که در نقاط مختلفی از سیستم انرژی و تکثیر گیاه نقش دارد. در شرایطی که کمبود آهن در گیاه داشته باشیم
سنتز کلروپلاست گیاهی مختل خواهد شد و این اختلال در گیاه منجر به زردی آن می‌شود.
پس یکی از دلایل زرد شدن نا به هنگام گیاهان کمبود آهن در آن است و یکی از دلایل اصلی کمبود آهن در خاک زیاد بودن بیکربنات و قلیایی بودن خاک می باشد.
روی
اگر خاک زمین شما قلیایی است و مقادیر آهک بالا و مواد آلی بسیار کمی دارد به احتمال زیاد میزان عنصر روی در آن کم است و باید اقدام به تغذیه زمین با این عنصر
بکنید.
نقش این عنصر در گیاه ساختاری است و به عنوان کوآنزیم در کنار آنزیم‌های حیاتی گیاه اقدام به فعالیت می‌کند.
از علائم کمبود روی در خاک می‌توانیم به کوچک شدن برگ‌ها، افت گلدهی و دیگر علائم مثل زردی در برگ‌ها شود. کمبود این عنصر در درختان میوه اثرات مشهودی دارد.
به طور مثال کمبود روی در انگور منجر به این می‌شود که دانه‌های انگور به طور همزمان نرسند. به طور کلی کمبود هر عنصری میتواند باعث خسارات جبران ناپذیری
گردد، به همین دلیل شما با خرید کود های کشاورزی اصل و با کیفیت میتوانید از بروز این خسارات جلوگیری نمائید یا به موقع اصلاح آن صورت گیرد.
بور
بور یکی از عناصر ریز مغذی میباشد که نقشی اساسی در ساختار گیاه و تولید مثل سلول‌های آن دارد. این عنصر در خاک متحرک است و به شکل یونی خود میتواند
توسط گیاه جذب شود. همچنین بور به طور مستقیم در گرده‌افشانی و تولید دانه نقش اساسی دارد.
برای آنالیز میزان بور موجود در گیاه بهترین راهکار بررسی و استفاده از برگ‌های جوان گیاه میباشد. حداقل میزان کافی بور در برگ گیاه خشک باید ۲۵ تا ۷۵ واحد در هر
میلیون یا PPM باشد. استفاده از کود حاوی بور در مواقعی که میزان آن کم است و در گیاهانی مثل یونجه، چغندر قند، سیب زمینی، گل آفتابگردان، سویا و کلزا پیشنهاد
می‌شود.
منگنز
گیاهانی مثل گندم، جو، نخود، نخودفرنگی، لوبیا، سیب‌زمینی، سویا، پیاز، کاهو، اسفناج، سیب، انگور، مرکبات و هلو حساسیت بالایی نسبت به کمبود منگنز از خود
نشان می‌دهند. از علائم کمبود منگنز در گیاهان می‌توانیم به رنگ‌پریدگی، زرد شدن و نکروزه شدن برگ‌ها اشاره کنیم.
از نقش‌های منگنز در گیاهان می‌توان به فعالیت آنزیمی، تسریع جوانه‌زنی و کمک به رسیدگی میوه‌ها اشاره نمود.
مس
مس نیز یکی دیگر از ریز مغذی ها در کشاورزی میباشد که به عنوان کوآنزیم (فعال‌کننده آنزیم) در گیاهان به ایفای نقش می‌پردازد. این عنصر در دسته کم‌تحرک‌ترین عناصر
خاک قرار دارد و به سختی و با تشکیل ترکیب با دیگر عناصر که فعال‌تر هستند جذب می‌شود. جذب مس در خاک‌های قلیایی به سختی صورت می‌گیرد و برای افزایش
جذب مس باید اسیدیته خاک را کاهش دهیم.
کمبود مس در گیاهان با ریزش نابه‌هنگام برگ‌ها خود را نشان می‌دهد و شاهد سوختگی و زرد شدن برگ‌ها خواهیم بود. همچنین رشد عمومی گیاه افت خواهد کرد
و گیاه شادابی خود را از دست خواهد داد. تمام این موارد در نهایت منجر به کاهش بازدهی مزرعه می شود.
مولیبدن
اگر بخواهیم اقدام به تغذیه گیاه بکنیم آخرین چیزی که می‌توانیم به آن فکر بکنیم مولیبدن میباشد. مقدار مورد نیاز مولیبدن برای گیاه ۰.۳ تا ۱.۵ واحد در هر یک میلیون
واحد میباشد. این عنصر به عنوان یک کوآنزیم و در واکنش تولید اسید‌های آمینه و تبدیلات نیتروژن نقش دارد. کمبود مولیبدن در گیاهان چندان رایج نیست و تنها ممکن در
بعضی از گیاهان خاص شاهد کمبود آن باشیم.
کلر
یکی دیگر از ریز مغذی ها در کشاورزی کلر است. نقش این عنصر در گیاه شامل تنظیم منافذ تنفسی گیاه در مناطق گرم و خشک به منظور حفظ آب گیاه، تسهیل
نقل و انتقال دیگر عناصر در گیاه و نقش فعال در قتوسنتز است . علائم کمبود کلر در گیاهان مختلف متفاوت میباشد و نمی‌توان به راحتی کمبود آن را تشخیص داد.
علت کمبود عناصر ريز مغذی
در کشور ما ایران، به دلیل شرایطی مثل وضعیت آهکی خاک، کاهش درصد مواد آلی خاک ها، پایین بودن حلالیت این عناصر در پی اچ های آهکی (غیر از مولیبدن)، وجود
یون های کربنات و بی کربنات در آب های آبیاری و استفاده ی زیاد از فسفر، کمبود عناصر ریز مغذی دیده می شود. عدم وجود مقادیر کافی عناصر ریز مغذی در بعضی از
درختان میوه و محصولات زراعی با توجه به مواردی مثل میزان نیاز گیاه، شرایط رطوبت، درجه حرارت و مقدار آب آبیاری، مختلف میباشد اما می توان گفت که سرآمد آن ها
عنصر روی(Zn) است. به علاوه کمبود منگنز در غلات و درختان میوه ، در چغندرقند بُر، در انگور منیزیم و منگنز، در دانه‌های روغنی آهن، در سیب زمینی و پیاز منگنز و مس
و در گیاهان و گل‌های زینتی بُر و آهن بسیار اهمیت دارد.