ویتامین ها در جیره غذایی طیور چه نقشی دارند ؟
در این مطلب از دان و علوفه شرق قصد داریم تا به بررسی ماهیت، میزان پایداری، عوارض ناشی از کمبود و مسمومیت استفاده از بعضی ویتامین ها با شما اطلاعاتی
را به اشتراک بگذاریم.
وجود ویتامین در جیره غذایی طیور برای حفظ یکپارچگی، قابلیت تکثیر و کارکردهای فیزیولوژیک طبیعی و سلامتی بسیار اهمیت دارند.
علاوه بر این، ویتامین‌ها در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی نقش دارند و در متابولیسم مواد غذایی حاصل از هضم پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها نیز
شرکت دارند. در ادامه، به بررسی نقش ویتامین‌ها در جیره غذایی طیور و بطور خاص به بررسی نقش سه ویتامین A، D۳ و E می پردازیم.
نقش ویتامین A در جیره غذایی طیور
این ویتامین با عنوان ویتامین حمایت کننده اپی تلیوم، در واقع نقش بهبود دهندگی رشد بافت‌ها و ضد عفونی را بعهده دارد و به مقدار زیاد در روغن کبد ماهی و علوفه
سبز پیدا می‌شود.
علاوه بر این، ویتامین A به طور طبیعی در بافت‌های دامی وجود دارد و پودرهای حاوی پروتئین‌های دامی، مانند پودر گوشت، از منابع طبیعی ویتامین A در جیره‌های طیور
هستند ، اما این منابع در عمل بسیار اندک می باشند.
میزان پایداری ویتامین A
ویتامین A و کاروتنوئیدها در برابر اکسیداسیون در مجاورت هوا و عوامل اکسیدکننده حساس می باشند و دمای بالا را به مدت طولانی نمی‌توانند تحمل کنند.
همچنین PH اسیدی منجر به ایزومر شدن آن خواهد شد.
عوارض ناشی از کمبود ویتامین A در جیره غذایی طیور
کاهش جذب غذا ،کند شدن رشد، کاهش رشد پرها، لاغری پرنده، کاهش ایمنی و مقاومت در برابر عفونت‌ها، کاهش تولید، عدم باروری و تلفات جنینی که بیشتر در ۶۸
تا ۷۲ ساعت بعد از انکوباسیون صورت می گیرد ، از جمله عوارض جدی کمبود ویتامین A در جیره غذایی طیور می باشد. در مراحل بعدی انکوباسیون، تغییرات دژنراتیو در
مغز و ستون مهره‌ها و ناهنجاری‌های اسکلتی در طیور مشاهده می‌شود. همچنین نکروز اپیتلیوم دستگاه گوارش (اختلال در هضم و جذب غذا)، دستگاه ادراری (نقرس)
و دستگاه تنفسی (عوارض تنفسی مانند تورم سینوس‌ها) در مراحل بعدی دیده می‌شود. علاوه بر این کمبود ویتامین A باعث انباشتگی نمود مترشحه موکوسی به
صورت دانه‌های سفید در سینوس‌های بینی، مری و نای شده و اختلال در بینایی و بروز شب‌کوری از دیگر عوارض آن می باشد.
عوارض ناشی از مسمومیت با ویتامین A
مهار جذب ویتامین‌های محلول در چربی، افزایش نیاز به ویتامین D3، احتمال جراحات ریکتزی، کاهش رشد همراه با کاهش پیگمانتاسیون پوست و ناهنجاری های
اسکلتی، کاهش وزن، کاهش مصرف غذا، تورم و جرم گرفتن پلک‌ها به صورتی که چشم‌ها بسته می‌شوند و باید با دست باز شوند، التهاب دهان و پوست مجاور پاها،
کاهش مقاومت استخوان‌ها مهمترین عوارض ناشی از مسمومیت با ویتامین A در طیور می باشد.
نقش ویتامین D۳ در جیره غذایی طیور
ويتامين D اصطلاحی عمومی می باشد که برای تعدادی از مشتقات استرول‌ها، که از راشیتیسم حیوانات جلوگیری می‌کنند، کاربرد دارد . تنها یک فرم آن یعنی
کلی‌کلسیفرول یا ویتامین D۳ به عنوان پیش ماده‌غذایی برای هورمون ۱- آلفا ۲۵ – دی‌هیدروکسی کلی‌کلسیفرول، که در تسریع جذب کلسیم، تشکیل استخوان و پوسته
تخم مرغ در مرغ و پستانداران تاثیرگذار است، عمل می کند. مرغ‌ها و سایر حیواناتی که در خشکی زندگی می‌کنند، مقدار کمی ویتامین D به صورت ذخیره دارند.
روغن کبد ماهی، منبع اصلی ویتامین D می باشد.
میزان پایداری ویتامین D۳
ویتامین D۳ در چربی اکسید شده نابود می شود. این ویتامین دمای بالا را به مدت طولانی، به خصوص در مناطق مرطوب نمی‌تواند تحمل کند. تماس با مواد معدنی کمیاب
مثل سولفات آهن و اکسید منگنز سبب افت قدرت اثر ویتامین D۳ خواهد شد.
عوارض ناشی از کمبود ویتامین D۳ در جیره غذایی طیور
ویتامین D۳ در جذب فسفر، جذب کلسیم از روده و کلیه و فراخوانی کلسیم از استخوان‌ها در مواقع افزایش تقاضای بیولوژیک نقش بسزایی دارد.
ریکتز (جذب ناقص مواد معدنی مثل کلسیم و فسفر)، استئوپروزیس، بزرگ شدن محل اتصال دنده به ستون مهره‌ها (حالت تسبیح مانند)، نرمی منقار و پنجه‌ها، خمیدگی
تیغه استرنوم (حالت S شکل می‌یابد)، رشد ضعيف، افت تولید، اثر منفی بر ضریب رشد و تبدیل غذایی، کاهش قابلیت جوجه درآوری، سندرم مرگ ناگهانی ناشی از ریکتز
افزایش لمبه گذاری تاول سینه، افزایش قطر پوست زانوها در گله‌های گوشتی، کاهش قدرت باروری خروس ها به علت عدم توانایی جفت گیری از علائم این کمبود
میباشد.
در این میان باید به کاهش قابلیت جوجه درآوری ناشی از عدم توانایی جوجه در شکستن پوسته به دلیل کلسیفیکاسیون ناکافی و عدم رشد نیز باید اشاره کرد.
عوارض ناشی از مسمومیت با ویتامین D۳
مقادیر زیاد ویتامین D۳ امکان دارد به رسوب کلسیم در کلیه‌ها منجر شود. ازدیاد مصرف ویتامین D۳ منجر به کاهش وزن نیز خواهد شد. ویتامین D۳ به میزان ۱۰ بار بیشتر
از ویتامین D۲ سمی می باشد. از طرفی ویتامین A خاصیت جلوگیری‌کننده از عمل سمی شدن ویتامین D را دارد.
نقش ویتامین E در جیره غذایی طیور
ویتامین E در واقع دسته‌ای از ایزومرها به نام توکوفرول میباشد. توکوفرول‌های طبیعی در دستگاه گوارش به درجات مختلف از بین می‌روند و تماما در اختیار پرندگان قرار
نمی‌گیرند. برای رفع این مشکل، از اشکال تجارتی ویتامین E که به شکل استات هستند و در دستگاه گوارش از بین نمی‌روند، استفاده می‌کنند. ذخیره ویتامین E در کبد،
بسیار کم می باشد و حداکثر جذب آن در روده‌های کوچک انجام می شود.
ویتامین E مهمترین آنتی اکسیدان بیولوژیک جهت پیشگیری از اکسیداسیون چربی‌های غیراشباع در بدن میباشد. ویتامین E با حفظ یکپارچگی غشاءهای بیولوژیک در
تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن، منجر به افزایش تنفس داخل سلولی خواهد شد. همچنین منجر به حفظ یکپارچگی عروق، ماهیچه‌ها و دستگاه اعصاب مرکزی می‌شود.
این ویتامین از طریق جلوگیری از نابودی اکسیداتیو اسپرم‌ها و تاثیر بر غده هیپوفیز و سایر هورمون‌ها، در باروری نقش بسیار مهمی دارد. ویتامین E خاصیت ضد مسمومیت
با فلزات سنگین مثل سرب و آرسنیک دارد و وجود آن برای واکنش‌هایی مانند فسفریلاسیون، ساخت اسید آسکوربیک، اسید آمینه سولفوره و متابولیسم ویتامین
B۱۲ ضروری می باشد.
میزان پایداری ویتامین E
پایداری ویتامین E مثل دو ویتامین قبلی بسیار کم است؛ در مجاورت بعضی از مواد معدنی و اسیدهای چرب غیراشباع، اکسید خواهدد شد. ویتامین E در برابر مواد قلیایی
نیز حساس است.
عوارض ناشی از کمبود ویتامین E در جیره غذایی طیور
در ۵ تا ۷ ماهگی بروز بیماری آنسفالومالاسی یا Crazy Chick Disease، شاهد عدم تعادل، به پهلو افتادن، حرکت دادن پا به صورت دورانی، فلجی عضلات گردن، لکه‌های
خونریزی روی مغز و مخچه می باشیم . نژادهای سنگین و جنس نر به این بیماری حساس‌تر هستند.
عوارضی مثل سوء تغذیه عضلانی، کندی رشد، افزایش تلفات، دژنرسانس و نکروز رشته‌های عضلانی به خصوص در عضلات سینه و سنگدان که به صورت رشته‌های
عضلانی سفید رنگ به خصوص در جوجه اردک و جوجه بوقلمون ایجاد می شود و زمانی که جیره دارای کمبود سیستین و متیونین است، بیشتر اتفاق میفتد.
خیز زیر جلدی این عارضه در ۲ تا ۸ هفتگی اتفاق می افتد و باعث به افزایش نفوذپذیری و جراحات مویرگی می‌شود که با خروج پلاسما و خون همراه می باشد.
این خونریزی در زیر پوست، پرده قلب و فضاهای بین عضلانی و سینه و شکم ایجاد می شود. در این عارضه نیز، استفاده از آنتی اکسیدان‌های مصنوعی جهت درمان
بی‌فایده است و می‌توان با اضافه کردن ویتامین E و یا سلنیوم، پیشگیری و درمان را شروع کرد.
کمبود ویتامین E منجر به نابودی بافت‌های بیضه و اسپرم می شود و در نتیجه مسبب کاهش باروری و قابلیت جوجه آوری می‌شود. جنین‌ها ۲ تا ۵ روز بعد از انکوباسیون
تلف می‌شوند. این کمبود، منجر به کاهش تولید تخم مرغ، کاهش پاسخ ایمنی و نیز همولیز گلبول‌های قرمز خواهد شد. و در نهایت، کمبود ویتامین E همچنین منجر به
اثرات منفی بر ضریب تبدیل موادغذایی می‌شود.
عوارض ناشی از مسمومیت با ویتامین E
کاهش هماتوکریت، کاهش وزن، افزایش نیاز به ویتامین D۳، کاهش خاکستر استخوان، کاهش کلسیم و فسفر پلاسما و اختلال در آهکی شکل استخوان از جمله عوارض
مسمومیت با ویتامین E می باشد.
در این مقاله سعی کردیم تا درباره ضرورت وجود ویتامین‌ها در جیره غذایی طیور، نقش ویتامین ها در جیره غذایی طیور و بطور خاص نقش سه
ویتامین A،D۳ و E را در رشد و پایداری تولید طیور را بررسی کنیم.